Η τεχνολογία των μελανιών απλοποιημένη – Μέρος Α’
Με όλη αυτή την διαφορετική τεχνολογία των μελανιών εκτύπωσης για εκτυπωτές μεγάλου μεγέθους, είναι πολύ εύκολο να μπερδευτεί κανείς.
Πολλά και διαφορετικά μοντέλα εκτυπωτών και διαφορετικά μελάνια εκτύπωσης, από μελάνια διαλύτη (solvent) έως μελάνια εξάχνωσης (sublimation), η ορολογία συνήθως μπερδεύει τους περισσότερους.
Εχοντας δουλέψει με πολλά διαφορετικά μελάνια σε πολλούς διαφορετικούς εκτυπωτές, θα προσπαθήσουμε να σας ξεκαθαρίσουμε ορισμένες ορολογίες και να απλοποιήσουμε την τεχνολογία των μελανιών.
Ας απαντήσουμε στην ερώτηση: Τι είναι τελικά όλα αυτά τα μελάνια;
1. ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΑ ΜΕΛΑΝΙΑ DYE - DYE BASED INKS
Αυτά τα μελάνια είναι υδατοδιαλυτά και οι περισσότεροι από μας τα ξέρουν σαν μελάνια για inkjet εκτυπωτές, δηλαδή τους κοινούς εκτυπωτές γραφείου-σπιτιού που τυπώνουμε καθημερινά (Epson, HP, Canon, Brother κ.α.)
Συνήθως η συσκευασία τους είναι τα λεγόμενα μελανοδοχεία (cartridges) με ένα συγκεκριμένο ποσοστό χρωστικής ουσίας διαλυμένη σε νερό, το οποίο μας δίνει υγρά μελάνια. Τα μελάνια ψεκάζονται από πολύ μικρές τρύπες που βρίσκονται στην κεφαλή του εκτυπωτή και καταλήγουν στο χαρτί της εκτύπωσης.
Μόλις η εκτύπωση τελειώσει, το νερό του μελανιού εξατμίζεται, αφήνωντας επάνω ή μέσα στο χαρτί την χρωστική ουσία. Τα τέσσερα βασικά χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι τα CMYK (Cyan-Γαλάζιο, Magenta-Μώβ, Yellow-Κίτρινο και BlacK-Μαύρο). Μερικοί εκτυπωτές, συνήθως οι λεγόμενοι φωτογραφικοί εκτυπωτές, χρησιμοποιούν και επιπλέον χρώματα όπως Light Cyan-Ανοιχτό Γαλάζιο, Light Magenta-Ανοιχτό Μώβ, Light BlacK-Ανοιχτό Μαύρο και Light Light Black-Ανοιχτό Ανοιχτό Μαύρο.
Αυτό που συνήθως δεν είναι γνωστό στους περισότερους είναι ότι τα μελάνια αυτά χωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες: Dye-Based και Pigment-based.
Dye-based υδατοδιαλυτά μελάνια λέμε τα πιο συνηθισμένα μελάνια των εκτυπωτών γραφείου-σπιτιού. Η χρωστική ουσία (dye) είναι πλήρως διαλυμένη σε νερό μέσα στην κασέτα ή στο δοχείο του μελανιού (cartridge). Αυτά τα μελάνια δεν είναι καθόλου καλά για θερμομεταφορά σε ύφασμα ή μπλουζάκι, γιατί ξεβάφουν εύκολα στο πλύσιμο, αλλά είναι πολύ καλά για καθημερινή εκτύπωση σε χαρτί για το γραφείο ή το σπίτι, για έγγραφα, αφίσες για εσωτερικό χώρο (πχ πολυκαταστήματα) και για fine art φωτογραφικές εκτυπώσεις, γιατί δίνουν πολύ φωτεινά και ζωντανά χρώματα.
Pigment-based υδατοδιαλυτά μελάνια, (μερικές φορές τα ονομάζουμε και μελάνια UV *), είναι τα μελάνια που περιέχουν χρωστική ουσία που διαλύεται σε λιγότερο νερό από τα dye-based μελάνια, καθιστώντας τα ιδανικότερα για εκτυπώσεις χαρτιού θερμοματαφοράς για μεταφορά σε μπλουζάκι ή ύφασμα, αφίσες εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, αυτοκόλητα, φωτογραφικές αναπαραγωγές έργων τέχνης κ.α.
Η χρωστική δεν διαλύεται τόσο εύκολα όταν μετέπειτα έρθει σε επαφή με νερό αλλά μπορεί εύκολα να “σπάσει” κατα την διάρκεια του χρόνου, συνήθως μετά από πλυσίματα (όταν πρόκειται για εκτύπωση σε ύφασμα-μπλουζάκι) ή κατά την έκθεσή της σε άμεσο ηλιακό φώς.
Συνήθως έχουν αντοχή σε ακτινοβολία UV, που σημαίνει ότι κρατάνε καλύτερα σε άμεσο ηλιακό φώς και τα χρώματα παραμένουν πιο σταθερά. Λόγω της κατασκευαστικής φύσης των συγκεκριμένων μελανιών και του τρόπου που το φώς αντανακλά επάνω τους, μερικές φορές φαίνονται πιο απαλά σε ζωντάνια από τα dye-based.
Πολλά μοντέλα εκτυπωτών Inkjet της Epson, όπως η σειρά Workforce, χρησιμοποιούν μελάνια pigment.
* Σημείωση: Δεν πρέπει να τα συγχέουμε με τα “UV-curable μελάνια”, τα οποία απαιτούν ένα πολύ δυνατό φώς UV για να σταθεροποιηθούν στο υλικό.
2. ΓΡΑΦΙΤΗΣ LASER - LASER TONER
Η δεύτερη πιο δημοφιλής μέθοδος καθημερινής εκτύπωσης σε γραφείο και σπίτι είναι η laser εκτύπωση. Στην πραγματικότητα ο laser εκτυπωτής δεν χρησιμοποιεί μελάνη, αλλά μία πολύ λεπτή πούδρα χρωστικής ουσίας η οποία ονομάζεται “γραφίτης” (toner).
Ο γραφίτης βρίσκεται σε μεγάλα δοχεία (cartridges) μέσα στον εκτυπωτή και μεταφέρεται στον εκτυπωτή με τεχνολογία laser ή LED. Στη συνέχεια το χαρτί περνάει μέσα από ένα φούρνο (fuser) και η υψηλή θερμοκρασία λειώνει (fuse) το γραφίτη και τον σταθεροποιεί επάνω στο χαρτί.
Σχεδόν όλοι οι έγχρωμοι εκτυπωτές laser χρησιμοποιούν τέσσερα χρώματα CMYK. Το toner, σε αντίθεση με τους άλλους τύπους μελανιών, δεν χρησιμοποιεί καθόλου υγρά για την σταθεροποίησή του στο υλικό με αποτέλεσμα να είναι ιδανικό για αδιάβροχη εκτύπωση, όμως εξεθωριάζει στη διάρκεια του χρόνου.
Επίσης επειδή ο γραφίτης χρησιμοποιεί θερμοκρασία για την σταθεροποίησή του στο υλικό, για αυτούς που ενδιαφέρονται για θερμομεταφορά σε ύφασσμα ή μπλουζάκι, είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουν έναν εκτυπωτή με φούρνο ο οποίος δεν ανεβάζει θερμοκρασία πάνω από 175°C αλλιώς το χαρτί της θερμομεταφοράς θα λειώσει και θα κολλήσει μέσα στον εκτυπωτή.
Γιαυτό παίζει μεγάλο ρόλο η συμβατότητα των χαρτιών με το αντίστοιχο μοντέλο του εκτυπωτή που επιλέξατε και πάντα χρειάζειται δοκιμή για να βεβαιωθείται για την δυνατότητα σωστής εκτύπωσης στον εκτυπωτή σας.
Με την συγκεκριμένη αγορά να βρίσκεται διαρκώς σε άνοδο, τα τελευταία χρόνια οι κατασκευαστές laser εκτυπωτών έχουν αρχίσει να παράγουν και να κυκλοφορούν στην αγορά μοντέλα με δυνατότητα και θερμομεταφοράς.
3. ΜΕΛΑΝΙΑ ΘΕΡΜΟΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Ή ΕΞΑΧΝΩΣΗΣ DYE-SUBLIMATION INK
Τα μελάνια θερμομεταφοράς, αν και είναι υδατοδιαλυτά, έχουν τεράστια διαφορά με τα υδατοδιαλυτά μελάνια dye-based και συνήθως συγχέονται. Το μελάνι της θερμομεταφοράς Dye-Sublimation εκτυπώνεται σε ειδικό χαρτί θερμομεταφοράς (σχεδόν σαν χασαπόχαρτο στην υφή) και το οποίο βοηθάει στην απελευθέρωση του μελανιού μόλις βρεθεί στη σωστή θερμοκρασία και πίεση με το υλικό. Μετά η “μαγική” διαδικασία της εξάχνωσης, μετατρέπει άμεσα το μελάνια από στερεά κατάσταση σε αέρια κατάσταση, χωρίς να περνάει ενδιάμεσα από την υγρή κατάσταση.
Είναι συμβατά με λίγους μικρούς εκτυπωτές όπως τον Epson 1400 και τον Ricoh SG2110. Είναι επίσης συμβατά με μεγάλου πλάτους εκτυπωτές της Epson και Mutoh για αυτούς που θέλουν μεγάλη παραγωγή, μεγάλο πλάτος και πολύ χαμηλότερο κόστος.
Για την σωστή απόδοση του χρώματος, απαραίτητα είναι τα σωστά χρωματικά προφίλ ICC για κάθε εκτυπωτή που θα επιλέξετε. Συνήθως τα μελάνια θερμομεταφοράς για Epson εκτυπωτές, έχουν μεγαλύτερη αναλογία χρωστικής ουσίας προς νερό, με αποτέλεσμα να βουλώνει πολύ πιο εύκολα η κεφαλή εάν δεν χρησιμοποιείται καθημερινά, όμως είναι οι μοναδικοί εκτυπωτές inkjet που στα τελευταία μοντέλα της σειράς L, υπάρχει ενσωματωμένο σύστημα συνεχούς ροής για μεγάλη οικονομία.
Τα μελάνια Sublijet R και Sublijet HD που χρησιμοποιούν οι εκτυπωτές Ricoh είναι σε μορφή gel, χρησιμοποιεί λιγότερο νερό και δεν βουλώνει την κεφαλή εύκολα, όμως τα μελάνια dye-sublimation που κυκλοφορούν είναι μόνο σε κασέτα και όχι σε σύστημα συνεχούς ροής, με αποτέλεσμα να είναι ακριβά σε κόστος.
Η διαδικασία της θερμομεταφοράς στο ύφασμα, γίνεται εκτυπώνοντας ανάποδα (καθρέφτη) το σχέδιό μας στον εκτυπωτή και στο αντίστοιχο χαρτί θερμομεταφοράς και κατόπιν η μεταφορά στο ύφασμα γίνεται βάζοντας το χαρτί επάνω στο ύφασμα και πατώντας σε μία πρέσα θερμομεταφοράς, με διάρχεια 20-30″ και συνήθως στους 180-200°C.
Η διαδικασία της εξάχνωσης τελειώνει μόλις σηκώσουμε το καπάκι της πρέσας και το ύφασμα κρυώσει. Σημειώστε ότι τα χρώματα στο χαρτί που βγαίνει από τον εκτυπωτή, είναι τελείως αχνά και άτονα, όμως μόλις τελειώσει η θερμομεταφορά τα χρώματα ζωντανεύουν μαγικά. Η διαδικασία της θερμομεταφοράς “ποτίζει” την χρωστική ουσία μέσα στο υφάσμα με μοριακές αντιδράσεις και δεν αφήνει την χρωστική απλά επάνω στην επιφάνεια του υφάσματος, με αποτέλεσμα περισότερη αντοχή στα πλυσίματα.
Επειδή η διαδικασία της θερμομεταφοράς είναι προσθετική, δηλαδή προσθέτει χρώμα και “ποτίζει” το χρώμα μέσα στο ύφασμα, είναι συμβατή μόνο με λευκά ή ανοιχτόχρωμα υφάσματα. Το χρώμα σε ένα μη-λευκό ύφασμα θα ενσωματωθεί με το χρώμα του σχεδίου (το μαύρο ύφασμα, μπλοκάρει το σχέδιο μας τελείως), με αποτέλεσμα η θερμομεταφορά σε μαύρα t-shirts να μην ειναι δυνατή. Τα υφάσματα που είναι συμβατά με την παραπάνω διαδικασία είναι τα 100% πολυεστερικά και τα επικαλλυμένα με πολυεστέρα.
Επίσης μίξεις πολυεστερικών υφασμάτων με βαμβακερά μπορούν επίσης να τυπωθούν, όμως μόνο το ποσοστό του πολυεστέρα θα πιάσει το μελάνι – παράδειγμα: 50/50 πολυεστερικό/βαμβακερό ύφασμα θα βγεί με την μισή φωτεινότητα και ζωντάνια χρωμάτων σε σχέση με ένα 100% πολυεστερικό ύφασμα. Επίσης η θερμομεταφορά με αυτά τα μελάνια δεν πιάνει σε φυσικά υφάσματα (βαμβακερά, βισκόζε, μάλινα κλπ) μια και ξεβάβει άμεσα.
Πηγή: Master.gr